DERS 3 :
ERİL VE DİŞİLLERDE CİNS ŞEYLERİ NİTELENDİREN SIFATLARLA İLGİLİ BAZI ÖRNEKLER:
1- Eril (Nêri)
NO
O
NO mordem baqıl
O Bu adam akılıdır
NO lacek wanen
O Bu Çocuk okuyor
NO ko zaf berz
O Bu dağ çok yüksektir
NO reng sur
O Bu renk kırmızıdır
NO hêga vaşın
O Bu tarla otludur
NO astor vêşan
O Bu at açtır
NO bar gıran
O Bu yük ağırdır
NO kê germ
O Bu ev sıcaktır
NO wer şenık
O Bu yiyecek azdır
NO non nerm
O Bu ekmek yumuşaktır
2- Dişil (Maki)
NA
BU
NA cenike baqıl A
Bu kadın akılıdır
NA kêneke son A
Bu kız gidiyor
NA trêne derg A
Bu tren uzundur
NA raye kılm A
Bu yol kısadır
NA mayine têşan A
Bu at (dişil, Türkçe’de özel adı yok)susamış
NA dewe gırs A
Bu köy büyüktür
NA kemere gıran A
Bu taş ağırdır
NA pêşkire rengın A
Bu mendil renklidir
NA saye şirın A
Bu elma tatlıdır
NA muriye nerm A
Bu armut yumuşaktır
Eril (Nêri)
Dişil (Maki)
a- (NO) Ciran
(Bu) komşu
(NA) CiranE
b- (NO) Mudur
(Bu) müdür
(NA) MudurE
c- (NO) Malım
(BU) öğretmen
(NA) MalımE
d- (NO) Dewıj
(BU) köylü
(NA) DewıjE
e-(NO) Faşist
(BU) faşist
(NA) FaşistE
f- (NO) Doxtor
(BU) doktor
(NA) DoxtorE
g- (NO) Feqir
(BU) fakir
(NA) FeqirE
h- (NO) Nêweş
(BU) hasta
(NA) NêweşE
ı- (NO) Meyman
(BU) misafir
(NA) MeymanE
i- (NO) Tersonek
(BU) korkak
(NA) Tersonek
j- (NO) Wayir
(BU) sahib
(NA) WayirE
k- (NO) Karêrıj
(BU) Karerli
(NA) KarêrıjE
l- (NO) Çewlıgıj
(BU) Çewlikli
(NA) ÇewlıgıjE
ZAZACA’DA TEKİL VE ÇOĞUL
Yalın haldeki isimlerin çoğulu, kural olarak isimlerin sonuna ‘i’
soneki gelerek yapılır:
1- Sessiz harfle biten isimlerde:
Tekil
Çoğul
a-
Por
Sac
Pori
Saçlar
b-
Qor
Bacak
Qori
Bacaklar
C-
Vaş
Ot
Vaşi
Otlar
d-
Doman
Çocuk
Domani
Çocuklar
e-
Hewr
Bulut
Hewri
Bulutlar
f-
Kıtap
Kitap
Kıtapi
Kitaplar
g-
Zern
Altın
Zerni
Altınlar
h-
Tırk
Türk
Tırki
Türkler
I-
Bıroş
Kova
Bıroşi
Kovalar
i-
Dest
El
Desti
Eller
2- Dişil olup da e ile biten isimler, çoğul hal aldıklarında e düşer yerine i alır:
Tekil
Çoğul
a-
Saye
Elma
Sayi
Elmalar
b-
Muriye
Armut
Muriyi
Armutlar
C-
Waye
Bacı
Wayi
Bacılar
d-
Maye
Anne
Mayi
Anneler
e-
Bız
Keçi
Bızi
Keçiler
f-
Dewe
Köy
Dewi
Köyler
g-
Goze
Ceviz
Gozi
Cevizler
3- Eril olup da e ile biten isimlerin çoğul durumlarında sonuna i gelir ve iki sesli harf arasına y kaynaşma harfi girer:
Tekil
Çoğul
a-
Nuştane
Değirmen
Nuştaneyi
Değirmenler
b-
Goşare
Küpe
Goşareyi
Küpeler
C-
Şane
Tarak
Şaneyi
Taraklar
d-
Areye
Değirmen
Areyeyi
Değirmenler
e-
Adırge
Çakmak
Adırgeyi
Çakmaklar
Alıntı ile Cevapla
